Nobel 2014 w medycynie
data: 06/10/2014
zamknij
Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny otrzymali John O’Keefe i May-Britt Moser oraz Edvard I. Moser
za wewnętrzny GPS człowieka – system, który odpowiada za orientację w przestrzeni.
Skąd właściwie człowiek wie, gdzie jest? Jak orientujemy się, gdzie znajdujemy się w przestrzeni i jak się w niej przemieszczamy? Jak wreszcie gromadzimy informacje, które pozwalają nam odnaleźć drogę gdy znowu znajdziemy się w tym samym miejscu? Tegoroczni nobliści – John O’Keefe oraz May-Britt Moser i Edvard I. Moser – odkryli właśnie nasz wewnętrzny „system GPS” znajdujący się w mózgu. Jest on ściśle związany z wyższymi funkcjami poznawczymi.
W 1971 roku John O’Keefe odkrył pierwszy element tego systemu pozycjonowania. To komórki nerwowe znajdujące się w hipokampie, które zawsze aktywowały się, gdy badane szczury znajdowały się w określonym punkcie pomieszczenia. Inne grupy komórek stawały się aktywne, gdy szczury były w innych miejscach. O’Keefe stwierdził, że muszą to być właśnie elementy tworzące mapę przestrzenną.
Ponad 10 lat później, w 2005 roku, May-Britt Moser i Edvard I. Moser odkryli kolejny element tego systemu. To komórki nazwane przez nich „komórkami siatki”, które tworzą układ pozwalający na precyzyjne określanie położenia i odnajdywanie drogi.
Odczuwanie położenia w przestrzeni ma kluczowe znaczenie dla naszego istnienia. To jedna z najważniejszych informacji płynących z otoczenia. W mózgu dane dotyczące obecnego położenia łączone są z poczuciem przebytej odległości i wiedzą o poprzedniej pozycji.
John O’Keefe to urodzony w 1939 roku Amerykanin mający też brytyjskie obywatelstwo. Doktorat z psychologii fizjologicznej zrobił na McGill University w Kanadzie w 1967 roku. Obecnie jest dyrektorem Sainsbury Wellcome Centre in Neural Circuits and Behaviour na University College w Londynie.
Kilka liczb na temat nagrody Nobla:
Od 1901 do 2013 roku wręczono 104 nagrody Nobla z fizjologii i medycyny.
38 z tych nagród wręczono pojedynczemu laureatowi.
Tylko 10 kobiet otrzymało nagrodę Nobla z medycyny lub fizjologii.
Najmłodszy laureat nobla z medycyny lub fizjologii miał 32 lata. To odkrywca insuliny, Frederick G. Banting, nagrodzony w 1923 roku.
Najstarszy laureat miał 87 lat – był nim Peyton Rous nagrodzony w 1966 roku za odkrycie wirusów indukujących powstawanie guzów.
Średnia wieku laureatów nagrody Nobla z medycyny lub fizjologii to 58 lat.